Erik Slinger et al, Haematologica 2016
Chronisch lymfatische leukemie is de meest voorkomende leukemievorm bij volwassenen. De ziekte ontstaat als gevolg van het ongeremd delen van één van de cellen van het immuunsysteem, de B-cel. Het is bekend dat CLL een schoolvoorbeeld is van een kanker waarbij de celdood processen, die voorkomen in al onze lichaamscellen, verstoord zijn. In het verleden heeft onze groep daar al over gepubliceerd. We vonden toen dat in CLL behalve celdood-factoren die de leukemie cellen beschermen, zoals Bcl-2, er ook factoren waren die celdood (ook wel apoptose genaamd) juist aanzetten. (Mackus et al, Leukemia 2005). Eén zo’n factor heet Noxa, en deze nogal paradoxale bevinding suggereerde dat dergelijke eiwitten de leukemie ontwikkeling proberen tegen te gaan. Het mechanisme hierachter is echter niet goed opgehelderd. In een recent afgerond onderzoek hebben we het principe achter deze bevindingen onderzocht in een muizenmodel.
Het best bekende muizen model voor CLL is de zogenaamde TCL1 muis en dit wordt veel gebruikt voor zowel basaal als toegepast onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen. Deze muizen hebben een bepaalde genetische afwijking waardoor ze na ongeveer 400 dagen aan CLL bezwijken. We hebben de TCL1 stam gekruist met een stam die het gen voor Noxa mist. In overeenstemming met onze verwachting verliep CLL in afwezigheid van Noxa sneller, en gemiddeld stierven de muizen na 340 dagen. Belangrijk hierbij was dat de CLL niet eerder ontstond of sneller groeide, maar dat de leukemie cellen minder snel dood gingen. Noxa is dus niet zozeer betrokken bij de vorming van CLL maar is meer een modulator. Deze kennis kan worden gebruikt bij het ontwikkelen en toepassen van nieuwe geneesmiddelen voor CLL.
Chronic lymphocytic leukemia development is accelerated in mice with deficiency of the pro-apoptotic regulator NOXA, Slinger E, Wensveen FM, Guikema JE, Kater AP, Eldering E Haematologica. 2016 Sep;101(9):e374-7. doi: 10.3324/haematol.2016.142323. Epub 2016 Jun 13
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27479816
